Operatywność wiedzy w procesie nauczanie – uczenie się

  Operatywność wiedzy określana jest jako: „sprawność posługiwania się nią przez uczniów w nowych sytuacjach stanowiących dla nich problemy teoretyczne lub praktyczne, różniących się od tych sytuacji, w których wiedza ta została zdobyta. Operatywność wiedzy rozwija się głównie przez rozwiązywanie problemów i składają się na nią w głównej mierze trzy zmienne: umiejętność dostrzegania problemów, wytwarzania rozwiązań problemów, rozwiązywania problemów i ich weryfikacja.”[1]

Biorąc pod uwagę zmienne operatywności trzeba podkreślić, że dzieci zdobędą umiejętność dostrzegania problemów wówczas, gdy uświadomią sobie, że posiadana przez nich wiedza nie wystarczy do realizacji

zamierzonych celów.

Dzieci powinny również umieć antycypować skutki swoich działań, a także posiąść umiejętność ukazywania właściwych relacji zachodzących między elementami poznawanej rzeczywistości. W ten sposób dzieci będą bardziej świadomie korzystać ze zdobytej wiedzy, a dostrzegając problemy i antycypując skutki swoich działań przestaną być biernymi odbiorcami procesu nauczania – uczenia się.

Operatywność wiedzy dzieci powinna być rozwijana już od najmłodszych lat poprzez stosowanie metod aktywizujących w stwarzanych okazjach edukacyjnych w przedszkolu.

Krzyżówki, zagadki, rebusy, gry i zabawy dydaktyczne, uproszczone gry problemowe, inscenizacje czy elementy dramy stanowią podstawę do rozwijania logicznego myślenia, wyrabiania umiejętności analizy i syntezy oraz zachęcają dzieci do pokonywania trudności.

Wyrabianie operatywności wiedzy u dzieci sześcioletnich jest szczególnie ważne, gdyż stanowi podstawę późniejszych osiągnięć szkolnych. Dzieci te nie mają kłopotów z przyswajaniem i systematyzowaniem zdobytej wiedzy, ponieważ pozbawione są schematycznego myślenia. Potrafią zazwyczaj wykazać się własną inicjatywą w podejmowaniu nowych zadań oraz oryginalnością wytworzonych pomysłów. J. Galant mówi, że „rozwiązywanie problemów wywołuje uczucia ciekawości i radości z pomyślnego rozwiązania, jeśli jest to problem praktyczny to dochodzi wówczas działanie, które zostaje zintegrowane z odkrywaniem nowej wiedzy samodzielnie, z przyswajaniem i uczeniem się.”[2]

---

[1] E. Piotrkowski, Operatywność wiedzy uczniów, Poznań 1988, s. 39 – 49.

[2] J. Galant, Praca wychowawcza w klasach I – III, Warszawa 1983, s. 92.