Wpływ metod aktywizujących na przyrost wiadomości

rozdział pracy magisterskiej

W rozdziale tym chciałabym zaprezentować wpływ stosowania metod aktywizujących na przyrost wiadomości dzieci sześcioletnich. Prezentacja ta będzie potwierdzeniem pierwszej hipotezy szczegółowej, która brzmi: Przypuszczam, że metody aktywizujące przyczyniają się do większego wzrostu wiadomości dzieci, gdyż bardziej zróżnicowane są sposoby poznawania i porządkowania wiedzy. W. Okoń przyrost wiadomości określa jako „różnicę miedzy końcową a początkową wartością informacji przyjętej

świadomie przez podmiot i przechowywany w jego pamięci.”[1]

Dla potwierdzenia wyżej przytoczonej hipotezy posłużyły mi testy do: pomiaru początkowego i pomiaru końcowego.

Wyniki pomiaru początkowego

W obydwu grupach eksperymentalnej i kontrolnej przy pomocy testu pomiaru początkowego ustaliłam wstępny poziom wiadomości dzieci w pierwszym miesiącu nauki w grupie 6 – latków. Pomiar ten miał na celu porównanie poziomu wiadomości dzieci w grupach E i K, a jego wyniki zamieściłam w tabeli.

Grupa	Liczba dzieci	Maksymalna liczba punktów	Uzyskana liczba punktów	% osiągnięć
E	20	320	242	75,6
K	20	320	249	77,8
Różnica	-	-	7	2,2

Źródło: obliczenia własne.

Analizując tabelę można stwierdzić, że poziom wiadomości grup E i K jest zbliżony, gdyż różnica procentowa wynosi 2,2% na korzyść grupy kontrolnej.

Dla lepszego zobrazowania wyniki przedstawiam na wykresie.

Wykres 1. Wyniki pomiaru początkowego grupy E i K.

Poniżej przedstawiam wyniki uzyskane za poszczególne zadania w obydwu grupach.

Tabela 4. Wyniki grup E i K za poszczególne zadania

Numer zadania	Maksymalna liczba punktów		Uzyskana liczba punktów		% osiągnięć		Różnica w %
	E	K	E	K	E	K
1	80	80	78	75	97,5	93,75	3,75
2	80	80	52	56	65	70	5,0
3	80	80	58	53	72,5	66,25	6,25
4	80	80	54	65	67,5	81,25	13,75

Źródło: obliczenia własne.

Dla zobrazowania różnicy w osiągnięciach, wyniki z tabeli przedstawiam na wykresie.

Wykres 2. Wyniki grupy E i K w % za poszczególne zadania

Analizując tabelę 4 i wykres 2 stwierdzam, że różnica osiągnięć w obydwu grupach mieści się w granicach do 6,25%. Większa różnica występuje w zadaniu 4, bo wynosi 13,75% na korzyść grupy kontrolnej. Grupa kontrolna lepiej wypadła też w zadaniu 2, tam różnica wynosiła 5% osiągnięć. Natomiast w zadaniach 1 i 3 lepsza okazała się grupa eksperymentalna osiągając różnicę rzędu 3,75% i 6,254% na swoją korzyść.

Na sprawdzenie poziomu wiadomości składały się cztery zadania. Pierwsze zadania dotyczyło znajomości kolorów. W tym zadaniu obydwie grupy uzyskały zbliżoną liczbę punktów, bo na 80 możliwych grupa E uzyskała 78 punktów, a grupa K zdobyła 75 punktów. Różnica jest więc niewielka, rzędu 3,75% osiągnięć

W drugim zadaniu należało odszukać obrazki pasujące do aktualnej pory roku i pokolorować je. Wyniki mówią, że 65% do 70% dzieci zna aktualną porę roku, chodzi tu o jesień, oraz przedmioty i zjawiska z nią związane. Grupa k uzyskała w tym zadaniu przewagę rzędu 5%.

Trzecie zadanie dotyczyło znajomości głosek podczas wyodrębniania ich na początku słowa, czyli analizy głoskowej. Spośród badanych dzieci nie wszystkie potrafiły określić pierwszą głoskę słowa i znalazło to odbicie w wynikach punktowych. Na 80 możliwych punktów, grupa E uzyskała 58, grupa K zdobyła 53 punkty.

Zadanie czwarte dotyczyło znajomości nazw figur geometrycznych oraz umiejętności kolorowania. Zdecydowanie lepsze wyniki osiągnęła grupa K ponieważ uzyskała aż o 11 punktów więcej.

          Powyższych danych wynika, że różnica pomiędzy grupami jest niewielka. Wysokość uzyskanych wyników świadczy o podobnym stopniu opanowania treści programowych.

Wyniki pomiaru końcowego grupy E i K.

Po przeprowadzeniu eksperymentu, przeprowadziłam pomiar końcowy, którego celem było ustalenie, czy stosowanie metod aktywizujących wpłynęło na przyrost wiadomości dzieci.

Wyniki tego pomiaru prezentuję w tabeli.

 Tabela 5. Wyniki pomiaru końcowego grupy E i K.

Grupa	Liczba dzieci	Maksymalna liczba punktów	Uzyskana liczba punktów	% osiągnięć
E	20	260	246	94,6
K	20	260	227	87,3
Różnica	-	-	19	7,3

Źródło: obliczenia własne.

Wyniki z tabeli przedstawiam również na wykresie.

Wykres 3. Wyniki pomiaru końcowego grupy E i K.

         Z analizy danych wynika, że grupa E wyrównała 2,2% różnicę wynikającą z pomiaru początkowego i przewyższyła w osiągnięciach grupę K o 7,3% w pomiarze końcowym. Stało się to dzięki stosowaniu różnorodnych metod aktywizujących. Poprzez stosowanie tych metod wiedza nie była przez dzieci przyswajana, a zdobywana i odkrywana w sposób świadomy i aktywny. Dzieci dochodziły do niej drogą obserwacji, skojarzeń, porównań, która często nie była wolna od błędów.

Celem intelektualnej edukacji nie jest więc znajomość, czy zatrzymywanie w pamięci gotowych treści, ale jak pisze Britz „Celem jest uczeniem się przez każdego ucznia z osobna, ryzykując nawet stratę czasu i błądzenie okrężnymi drogami. Są to elementy nieodłączne z prawdziwą aktywnością.”[2]

         Poniżej prezentuję tabelę z wynikami pomiaru końcowego uzyskanymi za poszczególne zadania prze grupę E i K.

Tabela 6. Wyniki pomiaru końcowego za poszczególne zadania grup E i K.

Numer zadania	Maksymalna liczba punktów		Uzyskana liczba punktów		% osiągnięć		Różnica w %
	E	K	E	K	E	K
1	60	60	55	50	91,6	93,3	8,3
2	60	60	59	55	98,3	91,6	6,7
3	80	80	73	65	91,25	81,25	10
4	60	60	59	57	98,3	95	3,3

Źródło: obliczenia własne.

Z porównania wyników uzyskanych w zadaniach od 1 do 4 wynika, że w każdym grupa E osiągnęła wyniki lepsze od grupy K. Wyniki te prezentuję na wykresie

Wykres 4. Wyniki pomiaru końcowego grupy E i K za poszczególne zadania.

         Zadanie pierwsze dotyczyło znajomości głosek i analizy słuchowo – wzrokowej. Grupa E uzyskała przewagę nad grupą K w wysokości 8,3% osiągnięć. Na przyrost wiadomości w grupie E wpłynęła zwiększona liczba ćwiczeń analityczno – syntetycznych odbywających się w formie zabawi gier dydaktycznych (np. bączek obrazkowo – głoskowy, domino głoskowe). Drugie zadanie polegało na podaniu nazwy aktualnej pory roku (zima) i pokolorowaniu obrazków z nią związanych. Różnica w tym zadaniu wynosiła 6,7% na korzyść grupy E, z której tylko jedno dziecko nie wykonało poprawnie tego zadania. Osiągnięcie takich wyników przez grupę E było możliwe dzięki temu, że większość sytuacji edukacyjnych była prowadzona w formie wycieczek w bezpośrednim kontakcie ze środowiskiem przyrodniczym. Dla utrwalenia wiadomości o środowisku przyrodniczym dzieci konstruowały gry – opowiadania a następnie w nie grały.

         Zadanie trzecie dotyczyło znajomości kształtów figur geometrycznych liczb mieszczących się w zakresie od 0 do 10. Tu różnica procentowa była najwyższa i wyniosła 10 % na korzyść grupy E. Było to możliwe dzięki stosowaniu dużej ilości zabaw i gier dydaktycznych oraz konkursów np. „Mistrz w dodawaniu”. W przypadku pojęć geometrycznych dzieci miały dużo do manipulowania, porównywania przez co wzbogacały swoje osobiste doświadczenia.

         Zadanie czwarte miało na celu sprawdzenie znajomości z zakresu wiedzy o życiu zwierząt, ich sposobie żywienia i ich smakołykach. Dzieci nie miały z tym zadaniem większego problemu, ponieważ od początku roku szkolnego w grupie położono duży nacisk na dowiadywaniu się o życiu różnych zwierząt nie tylko domowych. Dzieci słuchały dużo opowiadań o zwierzętach, rozwiązywały zagadki, wspólnie z nauczycielem poszukiwały ciekawostek zwierzętach czasopismach dla dzieci, atlasach itp. Organizowały wspólnie z panem leśniczym choinkę dla zwierząt leśnych, a także uczestniczyły w wycieczkach do gospodarstwa agroturystycznego i do ZOO. Wyniki w tym zadaniu w grupie E i K były zbliżone, a różnica wynosiła 3,3 % na korzyść grupy E.

         Z analizy powyższych danych wynika, że potwierdziła się pierwsza hipoteza szczegółowa, która brzmiała: stosowanie metod aktywizujących ma wpływ na wzrost wiadomości dzieci sześcioletnich. Dziecko w wieku przedszkolnym najefektywniej uczy się myśleć, czyli poznawać rzeczywistość rozumieć jak należy działać, na tle działalności zabawowej. „Uświadomienie sobie istotnych elementów każdej działalności jakimi są: cel, skutek, warunki i sposoby działań prowadzi stopniowo do myślenia bardziej samodzielnego uogólnionego.”[3]

         W wychowaniu przedszkolnym najlepsze efekty w przygotowaniu dzieci do szkoły zapewnia praca nad harmonijnym rozwojem ich osobowości.

Według W. Okonia „wszechstronny rozwój myślenia jest możliwy tylko w tych warunkach, gdy w treści kształcenia ogólnego obok materiału do bezpośredniego przyswajania znajdzie się wiele problemów zadań o charakterze teoretycznym lub praktycznym, których rozwiązanie wymagać będzie ze strony uczniów samodzielnego wysiłku, wykonywania licznych operacji myślowych, ciągłego konfrontowania faktów z teorią, twórczej inwencji i upartych poszukiwań.”[4]

Pomagając dzieciom w rozwiązywaniu problemów oraz tworząc sytuacje edukacyjne przy pomocy metod aktywizujących doszłam do wniosku, że jest to efektywny a zarazem ciekawy sposób pracy z dziećmi przedszkolu.

---

[1] W. Okoń, Słownik pedagogiczny, Warszawa 1981, s. 241.

[2] I. Adamek, Rozwiązywanie problemów przez dzieci, Kraków 1998, s. 21.

[3] S. Szuman, Dzieła wybrane, Warszawa 1985, s. 171.

[4] W. Okoń, Podstawy wykształcenia ogólnego, Warszawa 1976, s. 42.